Upadek Wall Street: Czarny Czwartek w kontekście wielkiego kryzysu

Lata dwudzieste w Stanach Zjednoczonych były czasem niebywałego rozkwitu gospodarczego. Rynek papierów wartościowych działał jak gorący piec, a spekulacja, niczym zaraźliwa choroba, ogarnęła społeczeństwo. “Kupuj teraz, bogacenie się gwarantowane!” - takie hasła krzyczały z gazet i plakatów.

Jednak ten pozorny dobrobyt oparty był na kruchych fundamentach. Bezrozumna spekulacja, nadmierna produkcja i rosnące nierówności społeczne tworzyły mieszaninę, która musiała w końcu eksplodować.

24 października 1929 roku, w czwartek, Wall Street doświadczyła krachu, który na zawsze zapisał się w annałach historii. “Czarny Czwartek”, jak nazwano ten dzień, był początkiem wielkiego kryzysu, który dotknął nie tylko Stany Zjednoczone, ale cały świat.

Przyczyny katastrofy

Do wybuchu kryzysu doprowadziło wiele czynników.

• Przesadne spekulacje: Rynek akcji stał się areną dla ogromnych transakcji kupna i sprzedaży, często opartych na kredytach. Inwestorzy kupowali akcje, które miały wartość wyższą niż rzeczywista, licząc na szybkie zyski.

• Nadprodukcja: Produkcja przemysłowa rosła szybciej niż konsumpcja. Nadmiar towarów doprowadził do spadku cen i strat dla przedsiębiorstw.

• Nierówności społeczne: Bogactwo było skoncentrowane w rękach niewielkiej grupy osób, podczas gdy większość społeczeństwa żyła w ubóstwie. To ograniczało siłę nabywczą i doprowadzało do spadku popytu na towary.

• Brak regulacji rynku:

Rynek finansowy nie był odpowiednio kontrolowany przez władze, co pozwoliło na rozwój niebezpiecznych praktyk spekulacyjnych.

Przebieg katastrofy

24 października 1929 roku ceny akcji zaczęły spadać. Panika szybko rozprzestrzeniła się wśród inwestorów, którzy rzucili się do sprzedaży swoich udziałów.

Sprzedaż na masową skalę doprowadziła do dalszego spadku cen, tworząc efekt lawinowy. W ciągu jednego dnia wartość giełdy spadła o 11 procent. “Czarny Czwartek” zakończył się stratą miliardów dolarów i zniszczeniem marzeń milionów ludzi.

Skutki “Czarnego Czwartku”

Krach na Wall Street był początkiem wielkiego kryzysu, który trwał przez całą dekady 30-te. Bezrobocie wzrosło do niemal 25 procent w Stanach Zjednoczonych. Miliony ludzi straciły swoje domy i majątek. Banki upadały, a przedsiębiorstwa bankrutowały.

Kryzys wpłynął na gospodarki całego świata. Handel międzynarodowy spadł o ponad 60 procent.Kraje europejskie, które były silnie uzależnione od kredytów amerykańskich, znalazły się w jeszcze gorszej sytuacji.

Franklin Delano Roosevelt i New Deal

W obliczu katastrofy ekonomicznej prezydent Herbert Hoover nie potrafił znaleźć skutecznych rozwiązań. W 1932 roku do władzy doszedł Franklin Delano Roosevelt, który obiecał Amerykanom “Nowy Ład” (New Deal).

Program New Deal miał na celu stymulowanie gospodarki poprzez inwestycje w infrastrukturę publiczną, programy pomocy społecznej i reformy systemu bankowego.

Roosevelt wprowadził wiele nowatorskich rozwiązań, które miały na celu złagodzenie skutków kryzysu i zapobieżenie kolejnym katastrofom finansowym.

Wniosek

“Czarny Czwartek” był jednym z najbardziej przełomowych wydarzeń w historii XX wieku. Ujawnił kruchość systemu finansowego opartego na spekulacji i braku regulacji. Kryzys gospodarczy lat 30-tych wywarł głęboki wpływ na gospodarki całego świata i doprowadził do powstania nowych idei ekonomicznych i społecznych.

Zdarzenie to pozostaje przestrogą dla współczesnego świata, w którym rynek finansowy staje się coraz bardziej złożony i podatny na niestabilność.

Samuel Gompers: ojciec ruchu związkowego w Ameryce

“Czarny Czwartek”, choć tragiczny w skutkach, nie był jedynym ważnym wydarzeniem z historii Stanów Zjednoczonych. W tym kontekście warto wspomnieć o Samuelu Gompers, który odegrał kluczową rolę w tworzeniu ruchu związkowego w Ameryce.

Gompers urodził się w Londynie w 1850 roku i wyemigrował do Nowego Jorku w wieku 13 lat. Pracował w fabryce cygar, gdzie zetknął się z trudnymi warunkami pracy i niskimi płacami.

Doświadczenia Gompersa stały się motorem jego późniejszej działalności związkowej. W 1886 roku założył American Federation of Labor (AFL), federację związków zawodowych, która miała na celu reprezentację interesów robotników w dziedzinie płac, warunków pracy i praw pracowniczych.

Gompers był zwolennikiem pragmatycznych rozwiązań i skupiał się na poprawie sytuacji ekonomicznej robotników poprzez negocjacje z pracodawcami. Jego podejście przyczyniło się do wzrostu wpływów ruchu związkowego w Ameryce.

AFL pod jego przywództwem stała się jednym z najpotężniejszych związków zawodowych na świecie. Gompers był prezydentem AFL przez 37 lat, doprowadzając organizację do szczytu potęgi.

Gompers a sprawiedliwość społeczna

Samuel Gompers nie tylko walczył o lepsze warunki pracy dla robotników. Uważał również, że związki zawodowe powinny odgrywać rolę w promowaniu sprawiedliwości społecznej i tworzeniu bardziej równego społeczeństwa.

“Czarny Czwartek” pokazał, jak krucha może być ekonomiczna stabilność nawet w bogatym kraju. Gompers, jako lider ruchu związkowego, zdawał sobie z tego sprawę.

Walczył o prawa robotników nie tylko dla ich własnej korzyści, ale także dlatego, że wierzył, że silne związki są niezbędne dla tworzenia sprawiedliwego i stabilnego społeczeństwa.

Samuel Gompers: dziedzictwo

Gompers zmarł w 1924 roku. Jego dziedzictwo jest jednak nadal widoczne w Ameryce. Ruch związkowy, który założył, pomógł poprawić warunki pracy dla milionów robotników i przyczynił się do rozwoju demokracji ekonomicznej w Stanach Zjednoczonych.

Gompers był także pionierem w dziedzinie stosunków pracy. Jego pragmatyczne podejście do negocjacji z pracodawcami stało się wzorem dla wielu innych liderów związkowych na świecie.

Podsumowanie

“Czarny Czwartek”, wydarzenie, które zmieniło oblicze Ameryki, pokazuje nam jak ważne są stabilne instytucje i sprawiedliwa dystrybucja bogactwa.

Samuel Gompers, pionier ruchu związkowego, walczył o prawa robotników, rozumiejąc, że silny ruch związkowy jest kluczem do tworzenia bardziej sprawiedliwego i zrównoważonego społeczeństwa.